BƯỚC LÊN
Cho dù chú vẹt của bạn có thuần chủng hay không, có biết bước lên hay không, bạn cũng nên dạy nó bước lên bằng việc xác định mục tiêu. Đó là vì nó tạo ra một hành vi được củng cố tích cực mà sẽ theo nó suốt đời (trái ngược với các phương pháp củng cố tiêu cực để dạy vẹt bước lên thường được dùng) và nó có thể được chuyển cho những người khác. Một ngày nào đó, bạn có thể muốn một người bạn, họ hàng hoặc một người chủ mới có thể cầm nắm chú vẹt, nên nếu nó học cách bước lên bằng cách hướng về phía bạn, bạn có thể dạy nó bước về phía người khác nhanh hơn và dễ hơn.
Sử dụng que mục tiêu trong việc huấn luyện vẹt bước lên thì rất hiệu quả bởi vì chú vẹt đã học khái niệm và biết phải làm gì. Điều tốt hơn là chú vẹt tập trung vào cái que và cái mỏ của nó đang nhắm vào cái que, cho nên rất ít khả năng là nó sẽ cắn bạn trong quá trình này.
Với quá trình này, bạn sẽ cần một chút phối hợp. Bạn phải nắm lấy cái bấm, que mục tiêu, và cầm tất cả trong một tay. Cầm cái bấm trong tay và ấn bằng ngón giữa hoặc ngón đeo nhẫn. Trượt cái que vào tay bạn. Không sao nếu bạn không thể nhắm đến nó với các ngón tay của bạn vì bạn có thể chỉ cần di chuyển cả bàn tay để xác định nó. Cuối cùng ấn đồ ăn của chú vẹt (hoặc cái xịt hạt kê cho các chú vẹt két) giữa cái cái và ngón trỏ để bạn có thể nhanh chóng cho vẹt ăn. Bạn đừng nên dụ dỗ chú vẹt với thức ăn trong các ngón tay của bạn. Sau khi bấm, bạn hãy đưa cái que ra xa và đặt đồ ăn ở chỗ lấy được. Rất tốt nếu bạn có thể luyện tập việc nhắm mục tiêu bằng một tay này với chú vẹt bạn nhiều lần trước khi chuyển sang các bước tiếp theo.
Nếu chú vẹt đã thuần chủng và không hung hăng, thì bạn có thể ngay lập tức bỏ qua quá trình đặt chú vẹt lên tay bạn. Tuy nhiên, nếu chú vẹt hay cắn bạn hoặc bạn sợ và muốn từ từ, bạn có thể bắt đầu với phương pháp nắm lấy cành cây như sau:
_ Sử dụng một cành cây giống cành cây trong lồng vẹt hoặc tốt hơn lấy cái cành cây mà chú vẹt đã nhìn thấy quen thuộc trong lồng của nó. Chú vẹt sẽ biết đây là cành cây và nó có thể đứng lên trên. Bạn hãy cầm cành cây bằng một tay và cầm cái bấm, cái que, và thức ăn trong tay kia. Bạn hãy tựa cành cây bạn đang cầm trên tay vuông góc với cành cây mà con vẹt đang đậu, nhưng không phải ngay ở chỗ nó đang đứng. Điều này sẽ khiến cành cây cầm tay trở nên cứng hơn và bớt đáng sợ hơn. Cho chú vẹt nhắm mục tiêu trước và sau một vài lần mà không đi qua cành mới. Dần dần cho nó đến gần cành cây bạn cầm. Một khi chú vẹt đã vượt qua nỗi sợ hãi để đến gần cành cây này (có thể mất một vài lần hoặc một vài buổi), bạn hãy cho nó đi lên cành mới. Bạn đừng nâng cành có chú vẹt ở bên trên lên hoặc cho chú vẹt đi lên nó. Thay vì đó, bạn hãy hướng vẹt đi ra đâu đó để nó phải đi qua cành cây bạn cầm mà không thực sự phải đứng lên trên đó. Việc này sẽ giúp chú vẹt bớt cảnh giác và không lo lắng về sự xâm phạm này.
Một khi chú vẹt đã sẵn sàng đi lại qua cành cây như thể nó vẫn từng ở đó, bạn có thể hướng chú vẹt đứng lên trên cành cây bạn cầm. Thay vì đi qua cành mới để bước lên cành cũ, chú vẹt sẽ phải quay 1 góc 90 độ và đi về phía bạn trên cái cành bạn cầm. Trước hết khoảng cách sẽ nhỏ nhưng sau đó sẽ xa hơn. Bạn vẫn phải kiềm chế mong muốn nhấc cành cây lên và mang chú vẹt đi xung quanh với nó. Bạn đâu muốn phá hỏng trải nghiệm mà cho đến bây giờ vẫn vô hại này? Khi bạn hướng chú vẹt lên cành cây bạn cầm, sau khi cho ăn, nếu nó vẫn còn ở đó, bạn hãy hướng nó lùi lại. Tiếp tục huấn luyện bằng cách thay đổi vị trí của cành cây và hướng cho vẹt đi lên và đi ra cành cây đó.
Với thành công này, bạn có thể bắt đầu cầm cành cây hơi nâng nhẹ lên để nó không còn dựa vào cành cũ nữa. Bạn cũng có thể tiếp tục bằng cách giữ cành cây mới này song song với cành cũ mà chú vẹt đã đứng thay vì để vuông góc. Để thay đổi từ từ hơn, bạn có thể đi từ góc 900 đến góc 60, 45, 30 và cuối cùng là song song. Lúc này bạn sẽ có thể mang cành cây mới ra xa, đến gần chú vẹt với cành cây mới, và hướng nó bước trực tiếp lên cành mới này. Bạn cũng có thể dùng cái que để chỉ hướng đặt phía trên và đằng sau cành cây để hướng nó bước lên. Bạn hãy di chuyển đồng thời cả 2 tay để trông nó giống như cái que gắn với cành cây chỉ ra hướng nào phải đi.
Bạn đừng để cho chú vẹt trở nên lười biếng và cố gắng với tới cái que mà không phải bước lên cành cây trên tay bạn. Bạn hãy giữ cái que lùi lại một chút để chú vẹt phải bước lên cành cây. Nếu lúc đầu nó hơi sợ, hãy xem nếu bạn có thể khiến nó bước ít nhất là 1 chân lên trên cành cây trong khi dựa vào, rồi bạn có thể lừa nó và đem cái que lại gần và thưởng nó vì sự tiến bộ của nó. Cuối cùng hãy thử thách chú vẹt bước cả 2 chân lên cành cây bạn cầm. Tiếp tục hướng chú vẹt đi lên trên và khỏi cành cây trong vài buổi nữa. Và xa dần khoảng cách từ cành cây ban đầu (hoặc cái lồng). Cho chú vẹt ăn, rồi đặt nó về cành cây lúc đầu rồi cho nó quay trở lại. Đồng thời khi có sự tiến triển, bắt đầu giữ cành cây ở gần hơn và gần hơn nơi chú vẹt đứng. Nếu bạn bắt đầu với một cành cây cầm tay 12 inch và giữ nó ở rìa, bắt đầu giữ nó chỉ lộ ra 10 inch, rồi 8 inch.
=> Cuối cùng, bạn sẽ đạt đến một điểm mà tay bạn chỉ cách chân chú vẹt vài inch nhưng vì thói quen từ bài tập này, chú vẹt sẽ không cắn và sẽ quen với cái tay bạn ở đó. Hãy luyện tập cho đến khi bạn có thể thay cành cây bằng tay bạn.
Bạn có thể đặt ngón trỏ của bạn lên trên cành cây khi bạn hướng chú vẹt bước lên trên đó. Như vậy chú vẹt nghĩ là bước lên cành cây nhưng thực chất lại bước lên ngón tay của bạn. Một khi bạn bắt đầu tiếp xúc một cách dễ dàng với các chân vẹt, bạn đã sẵn sàng dạy nó bước lên tay bạn.
Quá trình dạy một chú vẹt bước lên tay bạn chỉ là sự tiếp tục và lặp lại của phương pháp cành cây cầm tay thôi. Chú vẹt của bạn đã thuần chủng hoặc là bây giờ nó đã quen thuộc với việc ở gần tay của bạn, vì thế cả hai phía đều không sợ hãi gì vì việc tiếp tục. Đặt ngón tay của bạn song song và phía trước con vẹt (hơi cao hơn một chút so với cành cây mà nó đang đứng để nó có thể bước lên trên ngón tay của bạn) hoặc vuông góc tựa vào cành cây. Hướng cho chú vẹt bước qua ngón tay hoặc trực tiếp trên ngón tay của bạn bằng cách kéo cái que lại sao cho chú vẹt phải bước lên tay bạn để chạm vào nó. Bạn đừng chuyển động ngón tay trong quá trình này. Hãy để chú vẹt tự bước lên tay bạn. Đừng ép nó phải bước lên để với đến cái que. Nếu mọi việc không suôn sẻ, bạn hãy quay trở lại luyện tập với cành cây cầm tay thêm một chút nữa.
Bạn đừng dùng phương pháp cành cây cầm tay để có thể đưa vẹt ra khỏi lồng và chơi với bạn. Nếu bạn từ bỏ phương pháp huấn luyện vẹt bước lên tay, nó sẽ cắn để tránh không phải bước lên tay. Việc tiếp tục huấn luyện là rất quan trọng và không chỉ dừng lại ở phương pháp cành cây. Nếu chú vẹt cố gắng cắn khi đang ở trên tay bạn, bạn sẽ cần phải quay trở lại và luyện tập mục tiêu và luyện tập chú vẹt bước lên cành cây. Nếu chú vẹt này hay cắn, bạn có thể dùng găng tay da khi chuyển từ giai đoạn cành cây sang tay, nhưng tôi không khuyên bạn làm cách này bởi lớp da sẽ khuyến khích vẹt nhai, mà đó là hành vi chúng ta đang cố gắng loại bỏ.
Hãy tiếp tục luyện tập cho chú vẹt hướng tới và đi khỏi ngón tay/bàn tay/cánh tay của bạn (tùy vào kích cỡ của chú vẹt) trong một vài buổi trước khi bạn mang nó hoàn toàn ra khỏi lồng. Nhưng khi bạn tiếp tục thành công, bạn hãy để chú vẹt đứng lên ngón tay của bạn lâu hơn và di chuyển bàn tay của bạn ra xa khỏi cánh cây trước khi cho chú vẹt trở lại.
Trước khi đưa chú vẹt ra khỏi lồng hoàn toàn, bước cuối cùng của huấn luyện bước lên đó là không sử dụng que mục tiêu nữa để chú vẹt bước lên khi bạn đưa tay ra và không chỉ khi có que mục tiêu. Để làm điều này, bạn hãy đánh lừa bằng cách cầm cái que chỉ hơi xa hơn thông thường để chú vẹt không thể chạm vào nó nhưng bạn vẫn bấm/thưởng cho nó. Bắt đầu nói “Bước lên” hoặc “lên” mỗi lần bạn đưa tay ra để chú vẹt có thể học mệnh lệnh này. Dần dần đưa cái que xa hơn. Nó bắt đầu trở thành một vật chỉ để nhắc nhở và cuối cùng bạn sẽ có thể đưa tay lại gần nó và nói “Bước lên” mà không cần đưa que ra nữa. Bạn hãy tiếp tục bấm/thưởng mỗi lần vẹt bước lên nhưng lâu hơn một chút.
Để tăng thời gian chú vẹt đứng lên tay bạn mà không cắn bạn, hãy cho nó cá món ăn liên tục. Sau khi chú vẹt bước lên, hãy bấm và cho nó ăn. Khi chú vẹt đang ăn, bạn hãy chậm chạp di chuyển bàn tay có chú vẹt ra khỏi cành cây và gần về phía bạn. Ngay khi vẹt ăn xong, bạn cho nó miếng khác, và có thể là miếng thứ 3 trước khi bạn để nó trở lại. Hãy luyện tập điều này với khoảng cách giữa các lần ăn lâu hơn để dạy con vẹt đứng trên tay bạn.
Một khi chú vẹt đã có thể đứng trên tay bạn và ở yên trên đó ít nhất là 30 giây, bạn có thể bắt đầu mang chú vẹt đi xa hơn khỏi cái lồng/cành cây. Bạn có thể bắt đầu đặt nó xuống các cành cây khác hoặc các nơi khác rồi cho nó bước lên để ăn rồi lại đi ra chỗ khác. Trong quá trình di chuyển này, dù chú vẹt của bạn có biết bay hay không, có cắn hay không, bạn cũng đã phải dạy nó bước lên, ở lại với bạn (để được cho ăn thêm khi chờ đợi) và bước lên tay bạn từ bất cứ nơi nào. Khi bạn đã có thể làm được tất cả những điều này, bạn hãy thôi sử dụng cái bấm khi chú vẹt bước lên nhưng thỉnh thoảng vẫn cho nó ăn sau một khoảng nghỉ dài hơn. Đừng ngừng việc thưởng cho nó ăn khi nó bước lên cho đến khi bạn đã dạy nó ít nhất là một chiêu trò khác để chú vẹt có thể tự kiếm các phần thưởng cho nó. Việc dạy nó các chiêu trò sẽ được giải thích sau nhưng mục đích là chú vẹt sẽ phải được cho ăn một lúc nào đó. Nhưng khi nó biết làm trò, nó sẽ lấy thức ăn bằng cách làm trò và việc bước lên sẽ chỉ là một cách để có thể diễn trò với bạn.
[youtube_advanced url=”https://youtu.be/cGSLboaIwuM” width=”600″ height=”400″ responsive=”yes” controls=”yes” autohide=”alt” autoplay=”no” mute=”no” loop=”yes” rel=”no” fs=”yes” modestbranding=”no” theme=”dark” playsinline=”yes”]